2001 krizinin ardından 23 yıl geçti ancak Türkiye ekonomisi bir kez daha derin bir ekonomik krize sürüklendi. Üstelik, Cumhuriyet tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden biri olan 2001’i bile mumla arar duruma geldik. Yüksek enflasyondan dolayı sürekli artan fiyatları görmeye alıştık. Ekonomi yönetimi bile tek haneli enflasyona en erken 2026’da ulaşabileceğini itiraf ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 3 milyon kişi işsizken, geniş tanımlı işsizlik verilerine bakıldığında çalışabilecek durumda olan her 4 kişiden yaklaşık 1’inin (yüzde 24.7) işsiz olduğu görülüyor.
1 LİRADAN 42 LİRAYA
Ülke derin bir yoksullukla mücadele ederken Türk Lirası, diğer para birimleri karşısında her geçen gün erimeye devam ediyor. Ahmet Çakmak adlı esnafın 4 Nisan 2001 günü, ekonomik krizi protesto için Başbakanlık binası önünde Bülent Ecevit’e yazarkasa atması, 2001 krizinin simge anlarından biri olmuştu. Yazarkasa fırlatılmasının ardından geçen 23 yılda, Türkiye ekonomisi birçok barometrede daha da geriye gitti. 2001’de dolar 1.22 liraydı. Bugün ise 31.14 lira oldu. O gün 210 liralık emekli maaşıyla 1.750 ekmek alınırken, bugün 10 bin liralık emekli maaşı ile 1.250 ekmek alınabiliyor. Benzinin litresi 1.24 liraydı, bugün ise 40.46 lira oldu. Motorin ise 1 liradan, 42 liraya çıktı. O dönem beyaz peynirin kilogram fiyatı 3.39 liraydı bugün en ucuzu 325 liradan satılıyor. Kıyma ise 4 liradan 350 liraya yükseldi. Gram altında da benzer bir durum yaşanıyor. 2001 yılında emekli maaşıyla 20.6 gram altın alınırken, şimdi ancak 4.9 gram altın alınabiliyor. Emeklinin 15.7 gram altını yıllar içerisinde eridi. Ayrıca 23 yılda emeklinin sofrasından 101 litre ayçiçek yağı, 31 kilogram beyaz peyniri ve 93.2 kilogram pirinci de eksildi.
‘Bugün tülbent atsa tutuklanır’
2001 krizinde vatandaşlar, siyasetçileri rahat bir şekilde protesto edebiliyordu. Ancak 23 yılda özgürlük anlamında da geriye gittik. CHP Lideri Özgür Özel, geçen ay SÖZCÜ’ye verdiği röportajda “2001’de bir esnaf ekonomik krizi protesto için Başbakanlık önünde Bülent Ecevit’e yazarkasa attı. Ekonomik krizden bunalan esnaf o gün tepkisini böyle dile getirdi. Hakkında yasalar gereği normal hukuki işlem yapıldı. Şimdi hukuk sistemi de çıkmazda. Bugün değil yazarkasa, tülbent atsan tutuklanırsın” demişti.
2001’de Ecevit’e yazarkasa atmıştı
2001’de iflas ettiği için Ecevit’e yazar kasa fırlatan esnaf Ahmet Çakmak şimdi 58 yaşında. Emekli olarak yaşamını sürdürüyor.
O ŞİMDİ EMEKLİ
2001 ekonomik krizi sırasında Ahmet Çakmak isimli esnaf 4 Nisan 2001 günü Ankara Kızılay’daki Başbakanlık binası önüne gelmiş ve Başbakan Bülent Ecevit binadan çıkarken elindeki yazarkasayı “Sayın Başbakanım al, ben bir esnafım” diye bağırarak fırlatmıştı. Yazarkasa Ecevit’in yakınına düşüp parçalanmıştı. Kantin görevlisi zannedilen ve eylem öncesi engelle karşılaşmayan Çakmak, “Huzur bozmak” suçundan bugünün parası ile 47 lira para cezası verilip serbest bırakıldı. Ecevit’e yazar kasa atan Ahmet Çakmak, yazarkasa attığı tarihte 35 yaşında evli ve iki çocuk babasıydı. 2001 yılında çiçekçilik ve kahvehanecilik yapan Çakmak, borçlarından dolayı iflas edince yazarkasa eylemi gerçekleştirdiğini söylemişti. Ardından 2009 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde önce işçi olarak göreve başladı, sonra memur oldu. Şu anda Çakmak, 58 yaşında ve emekli olarak hayatını sürdürüyor.
Şimdiki kriz, milyonlarca dar gelirliyi perişan etti. Çok az ya da hiç geliri olmayanlar market önlerindeki konteynerlerden çürük gıdaları topluyor. Bunların sayısı her geçen gün artıyor. Bu görüntü Ankara Mamak’ta çekildi…
Vatandaş çöpten yiyecek topluyor
TÜRKİYE 2018’den bu yana krizden krize sürüklenirken vatandaşların içinde bulunduğu yoksulluk her geçen derinleşiyor. Hayat pahalılığı milyonlarca vatandaşı etkilemeye devam ediyor. Artan yoksulluğu özetleyen görüntüler dün Ankara Mamak’ta çekildi. Ankara Mamak’ta bir yurttaşın, yiyecek bir şey bulabilmek için çürük meyve ve sebzeleri çöp konteynerinden çıkarttığı görüldü. Bu yürek yakan tablo, halkın yaşadığı ekonomik zorlukları bir kez daha gözler önüne serdi. Görüntüleri izleyenler, “2024’te vatandaş çöpten yiyecek topluyor” değerlendirmesini yaptı.
